Koszyk

Malarstwo - obrazy wielkich mistrzów malarstwa

Stworzenie Adama Michała Anioła - zapowiedź Drugiego Adama

Stworzenie Adama Michała Anioła to słynny fresk ilustrujący znaną opowieść z Księgi Rodzaju, zakodowaną silnie w umyśle człowieka ukształtowanego w tradycji judeochrześcijańskiej i zapewne bardziej niż wiele innych opowieści starotestamentowych skłaniającą do refleksji.

Podjęcie tego wątku przez genialnego artystę, jakim był Michał Anioł, kieruje w naturalny sposób zainteresowanie odbiorcy na to, co taki geniusz miał do powiedzenia na ten temat, jak rozumie on i przedstawia tę historię. Wątek stworzenia w ujęciu Księgi Rodzaju podjąłem już z okazji obrazu Giovanniego di Paolo (zob. Stworzenie świata i Wygnanie z Raju – obraz Giovanni di Paolo).

Wygnanie z Raju namalował również Michał Anioł (zob. Zbrodnia i kara oczami Michała Anioła) i wielu innych malarzy (zob. Galeria obrazów Wygnanie z Raju). Godna uwagi jest widoczna u niektórych renesansowych malarzy tendencja do łączenia na jednym obrazie różnych wydarzeń w celu wyodrębnienia w ten sposób pewnej fazy w historii świętej. Wspomniany Giovanni di Paolo łączy na tej zasadzie Wygnanie z Raju ze Zwiastowaniem (zob. Zwiastowanie i Wygnanie z Raju – obraz Giovanni di Paolo). Jak sądzę, Stworzenie Adama Michała Anioła też zawiera milczące odniesienie do Chrystusa jako Drugiego Adama i zarazem łączy w sobie motywy stworzenia i wygnania.

Stworzenie Adama Michała Anioła jako zapowiedź Drugiego Adama i Nowego Jeruzalem

Jeżeli chodzi o samą opowieść biblijną o stworzeniu człowieka, to występuje ona w dwóch różnych, po części sprzecznych ze sobą wersjach, które jednak w potocznej świadomości religijnej zlały się w jedno. Pierwsza wersja (Księga Rodzaju 1, 26-27) jest następująca:

Potem rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas i niech panuje nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad bydłem i nad całą ziemią, i nad wszelkim płazem pełzającym po ziemi. I stworzył Bóg człowieka na obraz swój. Na obraz Boga stworzył go. Jako mężczyznę i niewiastę stworzył ich.

Stworzenie Adama Michała Anioła, ok. 1511, fresk, 570 m x 280 cm, Kaplica Sykstyńska

Stworzenie Adama Michała Anioła, ok. 1511, fresk, 570 m x 280 cm, Kaplica Sykstyńska

Kup wydruk na płótnie: Michał Anioł, Stworzenie Adama

Stworzenie Adama Michała Anioła – zwielokrotnienie Boga Stwórcy

Widocznym na fresku elementem tego opisu jest zwielokrotnienie postaci Boga Stwórcy. Słowo tłumaczone tu jako Bóg to po hebrajsku Elohim – gramatycznie jest to liczba mnoga, stąd też pojawia się liczba mnoga czasownika: „uczyńmy”, choć nie ma w tym konsekwencji, gdyż czasowniki, dla których podmiotem jest Elohim, występują raz w liczbie mnogiej, a innym razem w liczbie pojedynczej. Michał Anioł tak właśnie namalował Boga Stwórcę, że jest on niby Jeden, ale z drugiej strony towarzyszy mu zwarta grupa nagich postaci o mniejszych niż on rozmiarach.

Stworzenie Adama Michała Anioła, fragment

Stworzenie Adama Michała Anioła, fragment

Można się ich doliczyć dwunastu (trzy poniżej Boga, jeden z głową tuż przy jego twarzy, trzy za jego głową, jeden obejmowany ręką, cztery za przedramieniem), co w sumie daje kombinację 12 + 1 = 13. Michał Anioł nie nawiązuje więc do tradycji, zgodnie z którą Elohim jest siedmiu, ale przedstawia układ znany z Księgi Rodzaju jako Jakub i jego dwunastu synów ( i w konsekwencji 12 plemion Izraela), a z Ewangelii jako dwunastu apostołów + Jezus Chrystus jako trzynasty. Cała grupa namalowana została jako całość zamknięta w czerwonawej płachcie w kształcie muszli lub, jak chcą niektórzy komentatorzy – kobiecej macicy (zielona wstęga symbolizowałaby pępowinę i wyjaśniała pępek u Adama).

Ja jednak zwróciłbym uwagę na podobieństwo sposobu przedstawienia Boga Stwórcy na freskuStworzenie Adama Michała Anioła i na obrazie Giovanniego di Paolo Stworzenie świata i Wygnanie z Raju. Podobieństwo dotyczy otoczenia Boga przez zwarta grupę postaci a także wyciągniętego palca wskazującego Boga.

Giovanni di Paolo, Stworzenie świata i Wygnanie z Raju, fragment

Giovanni di Paolo, Stworzenie świata i Wygnanie z Raju, fragment

Stworzenie Adama Michała Anioła – starotestamentowe ujęcie grupy, jaką stanowi Bóg

Jeżeli Bóg stwarza człowieka na obraz i podobieństwo swoje i zarazem stwarza go czy też ich (bo w odniesieniu do stwarzanego człowieka też używana jest raz liczba pojedyncza a drugi raz liczba mnoga) jako mężczyznę i kobietę, to można zapytać, czy również Bóg jest podwojony na mężczyznę i kobietę? W kontekście całego Starego Testamentu można powiedzieć, że mężczyzna Bóg ma swoją Oblubienicę, którą jest jego lud, podzielony na 12 plemion i (symbolicznie biorąc) będący w relacji do Boga kobietą. W tej sytuacji krąg dwunastu postaci wokół Boga Stwórcy na fresku Stworzenie Adama Michała Anioła byłby jego małżonką – niezależnie od tego, że są to raczej postacie męskie.

Potwierdzeniem takiego ujęcia może być kabalistyczna spekulacja oparta na gematrycznej ekwiwalencji, czyli takiej samej wartości liczbowej równej właśnie 13, hebrajskich słów oznaczających „jeden” (echad) i „miłość” (ahabah). Ta ekwiwalencja sugeruje jakby, że Jeden Bóg jest Miłością. I zapewne też na fresku Stworzenie Adama Michała Anioła Boga Stwórcę z grupą dwunastu nagich postaci łączy stosunek miłosny. W dodatku niewymawialne imię Boga, tetragram JHWH (Jahwe), ma wartość gematryczną 26, co jest podwojeniem trzynastki, czyli jakby konstytutywnym dla Miłości podwojeniem Jednego.

Stworzenie Adama Michała Anioła – nowotestamentowe ujęcie grupy, jaką stanowi Bóg

W Nowym Testamencie ten wątek zostaje podjęty w zmodyfikowanej postaci w Apokalipsie. Modyfikacja polega na tym, że Oblubieńcem nie jest już Bóg Ojciec (o ile pierwszą osobę chrześcijańskiej Trójcy Świętej utożsamiamy z Bogiem Jahwe ze Starego Testamentu), ale Baranek, tzn. Chrystus, Syn Boga. Oblubienicą jest zaś święte miasto, Nowe Jeruzalem, które odpowiednio do dwunastu plemion Izraela i dwunastu apostołów Jezusa Chrystusa ma 12 bram. Z chrześcijańskiego punktu widzenia (a to był zapewne punkt widzenia Michała Anioła) można powiedzieć, że przedstawione na fresku Stworzenie Adama Michała Anioła jest stworzeniem Pierwszego Adama, ale ostatecznym celem jest Drugi Adam, czyli Chrystus. Inaczej mówiąc, po stronie Boga Stwórcy widzimy pierwowzór (jako układ 1 + 12), a po stronie stworzonego człowieka, coś, co jeszcze nie jest zbytnio zgodne z pierwowzorem, przede wszystkim dlatego, że jest to tylko pojedyncza postać, jakby sam tylko Oblubieniec bez Oblubienicy.

Stworzenie Adama Michała Anioła – stworzenie jako proces kontynuowany przez ludzkość

Stworzenie nie jest jednak jednorazowym aktem, wraz ze stworzeniem człowieka kontynuowane jest ono właśnie przez człowieka – i dlatego większa część Starego Testamentu nie opisuje dzieł Boga, lecz historię jego ludu. Bóg daje człowiekowi w posiadanie całą resztę stworzenia, żeby przetwarzał ją i kształtował. I daje mu wolność. A ponadto każe mu się rozmnażać (Księga Rodzaju 1, 28):

I błogosławił im Bóg, i rzekł do nich Bóg: rozradzajcie się i rozmnażajcie się i napełniajcie ziemię, i czyńcie ją sobie poddaną […].

Na razie jednak na fresku Stworzenie Adama Michała Anioła widzimy samego tylko Adama. Adam spoczywa na ziemi, Bóg w otoczeniu dwunastu postaci unosi się w niebie. Stworzony jest zapewne na obraz Boga – ma tak samo ludzką postać i sprawia wrażenie „młodego boga” – ale ten obraz odciśnięty jest najwyraźniej w innym tworzywie, nie niebiańskim, lecz ziemskim. Pojawia się przy tym motyw zerwania ciągłości między Stwórcą a stworzeniem – wyciągnięte dłonie Boga i Adama już się nie dotykają, Adam zostanie na ziemi sam, bez łączności z Bogiem. Dłoń Adama, z której już się wysunął wskazujący palec Boga, opada lekko w dół. Niewielka przerwa między dłońmi Boga i Adama jest istotnym elementem obrazu także z geometrycznego punktu widzenia – dokładnie w tym właśnie miejscu wypada złoty podział szerokości obrazu.

W koncepcji Böhmego jest to tzw. odpadnięcie (Abfall) stworzenia od Stwórcy, którego nie należy mylić z upadkiem (Fall) w sensie religijnym, jako czymś niedobrym, co nie powinno się zdarzyć. Hegel nazywa to „puszczeniem wolno” (freilassen), uwolnieniem, uniezależnieniem, którego celem jest, by to, co odpadło, urzeczywistniło się w pełni samo dla siebie, zanim powróci do źródła. W tej wersji stworzenia Adama nie ma mowy o Rajskim Ogrodzie, z którego później Adam i Ewa zostaną wygnani – mowa jest od razu o ziemi i o tyle, jeśli trzymać się wyobrażenia wygnania, jest nim już samo stworzenie.

Również jeśli zgodzić się z interpretacją tła, na którym namalowana jest grupa Boga Stwórcy, jako macicy, można uznać narodziny Adama, czyli opuszczenie tej macicy, jako Wygnanie z Raju, zwłaszcza że psychologowie nieświadomości już dawno uznali, że mit o Wygnaniu z Raju jest symbolicznym przetworzeniem przyjścia na świat jako opuszczenia łona matki.

Powrotem Adama do Boga będzie dopiero Drugi Adam, Chrystus. Adamowi z fresku Stworzenie Adama Michała Anioła daleko jeszcze do tego – w jego przedstawieniu zwraca uwagę imponująca muskulatura i niewielka głowa, jest po prostu „mięśniakiem”, osobnikiem duchowo mało rozwiniętym. I trudno się temu dziwić, jest to dopiero początek długiego procesu rozwoju człowieka, którego podobieństwo do Boga jest celem do zrealizowania. W każdym razie Adam jest na fresku młody, a Bóg Stwórca – w pełni dojrzały, raczej stary niż młody. Kiedy Adam dojrzeje, stanie się z pewnością bardziej podobny do Boga, przestanie być „młodym bogiem”, a stanie się „starym mędrcem”.

 

Ogólna ocena (0)

0 z 5 gwiazdek

Skomentuj jako gość

Attachments

Location

Oceń pracę :
0
  • Nie znaleziono komentarzy

Szukaj na blogu

Ostatnie komentarze

Gość - PJ
Super interpretacja, dużo ukrytych znacz...
Gość - u4d9c742
nadawanie tytułów niezatytuowanym dzieło...
Gość - Morpheus
Nie wiadomo w jaki sposób ognisko jest z...
Gość - Aga
Wg mnie, gość był nawalonym nimfomanem, ...
Gość - Vinnie
I love you my baby girl Wiki k

Nasze produkty

OBRAZY NA PŁÓTNIE

Obrazy na płótnie

Reprodukcje obrazów drukujemy na bawełnianym płótnie artystycznym canvas naciągniętym na drewniany blejtram. Obraz ze zdjęcia jest doskonałym prezentem, gotowym do powieszenia na ścianę. 

 

więcej...

WYDRUKI GICLEE

Wydruki Fine-Art

Wydruki artystyczne giclee wykonujemy na specjalnych papierach typu fine-art, które zapewniają doskonałą jakość i trwałość drukowanych zdjęć oraz nadają pracy artysty szczególny charakter.

 

więcej...

PLAKATY

Plakaty

Plakaty drukujemy na wysokiej jakości papierze o doskonałych parametrach technicznych. Idealne rozwiązanie na ożywienie charakteru wnętrza.

 

więcej...

Jak zamawiać?

Galeria obrazów FineArtExpress prezentuje reprodukcje znanych malarzy minionych epok i arcydzieła malarstwa światowego w formie wydruków na płótnie canvas i wydruków na papierze. Wybierz zdjęcie i zamów reprodukcję obrazu na płótnie lub na papierze archiwalnym.

Zamawianie jest bardzo proste:

Krok 1

Krok 1.

Wybierz zdjęcie i produkt. Wybierz wielkość wydruku.

Krok 2

Krok 2.

Włóż do koszyka i opłać zamówienie korzystając z płatności elektronicznych.                                

Krok 3

Krok 3.

Drukarnia otrzyma gotowy, wykadrowany plik do druku o określonych parametrach.          

Krok 4

Krok 4.

Po wydruku i zmianie statusu zamówienia na „zrealizowane” otrzymasz maila z informacją o wysyłce.